Uğur Kepekçi
Yaklaşmakta olan Kurban Bayramı nedeniyle kurban hakkında bilinmesi gerekenleri birkaç makalede ele alarak değerli okurlarımıza yardımcı olmaya çalışacağız.
Kurban kesmenin dini dayanağı, kurban olabilecek hayvanlarda aranan şartlar, kurbanın sosyal ve psikolojik etkileri, kurbanın Allah ile kul arasındaki münasebeti, kurbanın tasavvufi mana cephesi hakkında bilgilerden oluşacak makaleler olmasını sağlayacağız. İnşallah.
Kurban ibadeti hakkında başta Diyanet İşleri Din İşleri Kurulu fetvalarından, Caferi ilmihali ve diğer çeşitli ilmihallerden faydalanacağız. Kurban ibadetinin dindeki yeri hükmü ve kaynağı hakkında bilgilerden başlayalım:
Kurban ibadetinin mahiyeti ve hükmü
Sözlükte yaklaşmak, Allah’a (c.c.) yakınlaşmaya vesile olan şey anlamlarına gelen kurban, dinî bir terim olarak, Allah’a yaklaşmak ve O’nun rızasına ermek için ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usulüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder. Kurban Bayramı’nda kesilen kurbana “udhiyye”, hacda kesilen kurbana ise “hedy” denir.
Akıl sağlığı yerinde, hür, mukim ve dinî ölçülere göre zengin sayılan mümin, İlâhî rızayı kazanmak gayesiyle kurbanını kesmekle hem Cenâb-ı Hakka yaklaşmakta, hem de maddî durumlarının yetersiz olması sebebiyle kurban kesemeyenlere yardımda bulunmaktadır. Bu ibadetin ruhunda Hakk’a yakınlık ve halka fedakârlıkta bulunma anlayışı vardır. Kurban, bir Müslümanın bütün varlığını, gerektiğinde Allah yolunda feda etmeye hazır olduğunun bir nişanesidir.
Mezheplerin çoğuna göre, udhiyye kurbanı kesmek sünnettir. Hanefî mezhebinde ise tercih edilen görüş, kurbanın vacip olduğudur. Kurban, -fıkhî hükmü ne olursa olsun- Müslüman toplumların belirli simgesi ve şiarı sayılan ibadetlerden biri olarak asırlardan beri özellikle milletimizin dinî hayatında önemli bir yer tutmaktadır. (Din İşleri Yüksek Kurulu 12.07.2017)
Kurban’ın vacip oluşu
Hanefîler, Kur’an’da Kevser suresinde Hz. Peygamber’e hitaben, “Rabbin için namaz kıl, kurban kes.” buyrulmasının ümmeti de kapsadığı ve gereklilik bildirdiği görüşündedir. Ancak bu ayetin bayram kurbanına delaleti kesin değil, Hz. Peygamber’e hitaptan dolayı zannîdir. Dolayısıyla, ayetin “kurban kes” şeklindeki delaleti, ancak Mekke döneminde Hz. Peygamber için vücûb ifade edebilir. Hz. Peygamber bu durumu şöyle anlatır: “Üç şey bana farz kılındı, size farz kılınmadı: 1) Kuşluk namazı, 2) Udhiyye kurbanı, 3) Vitir namazı.”
İslam alimlerinin çoğunluğuna göre, kurban ibadeti müekked sünnettir. Şia’dan Câferiyye ve Zeydiyye de bu görüştedir.
(Devam edecek…)
